Kur Neil Armstrong dhe Buzz Aldrin bënë histori në vitin 1969 si njerëzit e parë që shkelën në Hënë, e gjithë bota vëzhgoi çdo lëvizje të tyre.
Në total, deri më sot, vetëm 12 njerëz kanë ecur në sipërfaqen e Hënës. Gjatë shëtitjeve të tyre, ata morën mostra të ndryshme të sipërfaqes së Hënës, kryen eksperimente, por edhe lanë pas një seri të tërë objektesh.
Disa nga këto objekte u lanë me qëllim, në mënyrë që njerëzit të lënë gjurmë se ishin në një planet tjetër. Të tjerët, megjithatë, qëndruan rastësisht. Vlerësohet se në Hënë ka më shumë se 180 tonë mbeturina të ndryshme njerëzore.
Pavarësisht se si arritën në Hënë, NASA mban një inventar të detajuar të gjitha objekteve njerëzore të mbetura atje. Ata theksojnë se në këtë mënyrë duan të mbrojnë artefaktet hënore, por edhe të mbajnë shënime për “ndotësit kryesorë”. Kështu, me çdo artikull të lënë pas, NASA shënon vendin e origjinës, misionin dhe vendndodhjen e saktë.
Në katalog mund të gjeni një shumëllojshmëri të gjerë artikujsh, nga bateritë dhe telat, mbetjet e anijeve dhe sondave të ndryshme, deri te topat e golfit, madje edhe “mbeturinat njerëzore”.
Në teori, disa prej këtyre objekteve mund të ripërdoren, në raste urgjente, por NASA thekson se pluhuri hënor mund të bëjë të pamundur çdo ripërdorim.
Ne kemi zgjedhur disa nga objektet më interesante që mund të gjenden në sipërfaqen e Hënës, dhe për të cilat njerëzit janë përgjegjës.
Flamujt
Është një praktikë e zakonshme që kur njerëzit shkelin diku për herë të parë, ngulnin një flamur në tokë, si një lloj shenje se kanë qenë atje. Nuk është e pazakontë të shohësh dhjetëra flamuj në majat e maleve më të larta në Tokë, kështu që nuk është e pazakontë që flamuj të gjenden edhe në Hënë. Më saktësisht, bëhet fjalë për flamujt e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, të cilët ishin të vetmit që zbarkuan astronautët në sipërfaqen e Hënës.
Ekziston një foto kulti e Buzz Aldrin duke përshëndetur flamurin amerikan në sipërfaqen e Hënës gjatë misionit Apollo 11. Ndërkohë në Hënë u shfaqën disa flamuj të tjerë amerikanë, flamuri i marinës amerikane i lënë gjatë misionit Apollo 15, por edhe flamuri kinez, i cili u vendos nga sonda në 2020 Chang’e 5.
Kartëmonedhat
Besoni apo jo, ka të paktën 100 kartëmonedha 2 dollarësh në sipërfaqen e Hënës. Anëtarët e misionit Apollo 15 – David Scott, Alfred Worden dhe James Irwin – janë përgjegjës për paraqitjen e tyre në satelitin e Tokës.
Nuk dihet nëse këto kartëmonedha janë lënë me qëllim apo jo në sipërfaqen e Hënës, por besohet se janë lënë. Në fund të fundit, çfarë do të bëjnë astronautët dollarë në hapësirë?
Topa golfi
Golfi është i vetmi sport që luhej në dy planetë – në Tokë dhe Hënë. Përgjegjës për këtë të dhënë historike është astronauti Alan Shepard, i cili, si pjesë e misionit Apollo 14, eci në hënë më 5 shkurt 1971, mori shkopin e tij të golfit dhe qëlloi disa topa golfi.
Videoja e marrë në atë kohë tregon qartë se topi fluturon, siç tha Shepar, “për kilometra”, dhe topat vlerësohet të jenë në rajonin Fra Mauro.
Ekziston edhe një foto familjare në sipërfaqen e Hënës. Sipas informacioneve nga katalogu i NASA-s, bëhet fjalë për një fotografi me ngjyra, e mbështjellë me fletë metalike, e pilotit Charles Duke, gruas dhe dy djemve të tij. Në anën e pasme të fotos shkruhet: “Kjo është familja e astronautit Duka nga planeti Tokë. Zbarkoi në Hënë në prill 1972”.
Duke qenë se kanë kaluar më shumë se 50 vjet që nga momenti i realizimit të fotografisë, ajo ndoshta nuk është më e dukshme. Por mesazhi do të jetë i lexueshëm sa herë që dikush gjen atë kornizë dhe pjesën tjetër të fotos.
Astronauti David Scott solli me vete, gjatë misionit Apollo 15, një aksesor interesant. Scott, i cili ishte astronauti i parë që drejtoi një rover hënor në sipërfaqen e Hënës, kur u largua nga aty, la Biblën në roverin që kishte marrë me vete më parë. Ai e la në panelin e kontrollit të roverit, ku ndoshta është edhe sot.
Sipas të dhënave të disponueshme, ajo është ende e vetmja Bibël që ndodhet në Hënë.
