Anija kozmike ”Apollo 11” u nis para 55 viteve (1969) për të transportuar njerëzit e parë, që u ulën në Hënë.
Në muajt para ngritjes historike, NASA e vuri ekuipazhin në simulime rraskapitëse dhe të pamëshirshme për t’i përgatitur ata për në Hënë, sipas BBC.
“Nuk ka shumë vend këtu dhe këta kolltukë janë shumë të pakëndshëm”, tha John Parry i BBC-së teksa u ul i varur me kokë poshtë, përkrah James Burke, në simulatorin e kapsulës hapësinore ”Apollo”, në qendrën kërkimore hapësinore NASA në Kaliforni në gusht 1968.
“Por, kjo nuk ka shumë rëndësi, sepse kur jeni në hapësirë trupi juaj nuk peshon fare”, pranoi ai.
”BBC Tomorrow’s World” kishte shkuar për të parë se si NASA po harxhonte shuma të mëdha parash dhe përpjekjesh duke u përpjekur të imitonte atë që astronautët e ”Apollo 11” do të shihnin, dëgjonin dhe përjetonin në hapësirë.
Në vitin 1962, presidenti John F Kennedy kishte angazhuar SHBA-në për qëllimin ambicioz për të zbritur një njeri në Hënë dhe për ta sjellë atë të sigurt përsëri në Tokë.
Që atëherë, agjencia hapësinore kishte angazhuar një sasi të jashtëzakonshme njerëzish dhe teknologjie, për të mos përmendur zgjuarsinë dhe këmbënguljen, në një projekt që përfundimisht, në korrik 1969, do të shtynte astronautët Neil Armstrong, Buzz Aldrin dhe Michael Collins në hapësirë.
Për t’i përgatitur ata astronautë për këtë udhëtim në të panjohurën, NASA kishte ndërtuar një sistem kompleks simulatorësh tepër të detajuar. Këto i mundësuan ekuipazhit të zotëronte ndërlikimet e anijes kozmike ”Apollo” dhe që Misioni i Kontrollit të provonte me përpikëri çdo fazë të misionit, nga nisja deri tek ulja në Hënë deri tek rihyrja.
Konstruksioni Parry dhe Burke e gjetën veten të lidhur me rripa, rikrijuan se si do të ishte të ishe brenda dhe të fluturonin me modulin e komandës që quhej ”Columbia”.
E pajisur me të njëjtat kontrolle dhe ekrane fluturimi si kapsula hapësinore, ajo mund të gjenerojë të gjitha përgjigjet dhe leximet që mund të ndodhin në një mision.
Ai u krijua gjithashtu që të kishte saktësisht të njëjtën “ndjesi” si ato që do të përdornin përfundimisht astronautët, në mënyrë që ata të mund të zhvillonin lëvizjen e tyre të muskujve.
“Astronautët që do të jenë këtu brenda mund të duhet të kalojnë deri në 14 ditë të mbyllur dhe për të gjithë atë kohë, ata do të bëjnë me radhë ndërrime tetë orëshe në këtë panel kontrolli, duke parë numrat, instrumentet dhe kontrollin e çelësave”, tha Parry.
Për të krijuar ndjenjën e të qenit në hapësirë, NASA kishte krijuar me përpikëri një model në shkallë 3D të Tokës dhe një sistem optik të përpunuar që projektonte pamje realiste nga dritarja ndërsa planeti dhe anija kozmike ”Apollo” rrotulloheshin për secilën fazë të misionit.
Anija kozmike do të duhet të rrotullohet ngadalë në mënyrë që të ndalojë mbinxehjen e anës së drejtuar nga Dielli dhe ngrirjen e anës tjetër nga temperaturat e ftohta në hapësirë.
Astronautët e quajtën këtë manovër “modaliteti i barbecue”.
“Çdo minutë lëvizje e anijes reflektohet këtu dhe ndërsa prizmat rrotullohen dhe rrotullohen, astronauti merr një përshtypje të gjallë të Tokës qindra milje poshtë tij. Spanja dhe vija bregdetare e Afrikës së Veriut – iu deshën gjashtë artistëve gjashtë muaj për të pikturuar të gjithë detajet me dorë, duke punuar kryesisht nga fotot satelitore dhe disa nga zonat në këtë hartë janë të sakta deri në gjysmë milje”, tha Burke.
Për të lejuar ekuipazhin të përcaktojë pozicionin e anijes kozmike dhe të lundrojë në udhëtimin e tyre të parë, një tjetër aparat televiziv projektoi fotografi realiste të yjeve në qiell që do të ishin në fushën e tyre të shikimit.
Anija kozmike që ata planifikonin të nisnin ishte jashtëzakonisht komplekse, me një sërë sistemesh të ndërlikuara, që rregullonin të gjitha aspektet e fluturimit në Hënë, nga shtytja dhe navigimi, tek komunikimi, elektriciteti dhe mbështetja e jetës së astronautëve.
NASA kishte mbledhur një ushtri kontrollorësh fluturimi, të cilët u ulën në tastierë duke menaxhuar dhe monitoruar sisteme të ndryshme gjatë çdo sekonde fluturimi.
Shumë nga këta kontrollorë fluturimi ishin të rinj dhe ishin rekrutuar të sapodiplomuar – mosha mesatare ishte vetëm 27 vjeç.
“Gjithçka që ndodh në kapsulë në këtë fluturim të simuluar vëzhgohet në këtë dhomë kryesore të kontrollit dhe një tjetër në selinë e administratës hapësinore në Hjuston, Teksas, 1 500 milje larg”, tha Burke.
“E gjitha është regjistruar për studim më pas nga stafi i dhomës së kontrollit si dhe nga astronautët që po provojnë pajisjet. Pa riprodhimin e stresit aktual fizik dhe psikologjik të fluturimit në hapësirë, ata janë përpjekur të sjellin realizëm në gjithçka tjetër këtu”, shton ai.
Pas uljes dhe kthimit të sigurt të ”Apollo 11”, programi hënor i NASA-s vazhdoi deri në vitin 1972, duke zbritur në Hënë edhe pesë herë të tjera.
Tani, gara për të dërguar njerëz në Hënë po nxehet sërish – këtë herë me teknologji shumë më të zhvilluar.
Astronautët e NASA-s të ”Artemis” po synojnë një ulje në vitin 2026 dhe Kina po thotë se do të dërgojë njerëz në Hënë deri në vitin 2030.
”Sot, 50 vjet më vonë, mendoj se rëndësia historike ka më shumë ndikim tek unë tani sesa atëherë”, tha Griffin.
“A e kuptoni se çfarë bëmë dhe me teknologjinë e vjetër dhe kjo disi më mahnit. Më mahnit akoma që ne ishim në gjendje të bënim atë që bëmë”, thekson ai.
