Nga Mitro Çela
Në vjeshtën e vitit 1994 i gjeta Kasemit telefonin.
E ftova për kafe.
Rrugës mu kujtua i vëllai:
Myzafer Trebeshina.
Ishim takur në Fier.
Ai kryetar Komiteti.
Unë gazetar.
Më pyeti për doktor Polikronin-vëllain tim.
E pyeta:
-Ke vëllezër?
Uli sytë. U mendua dhe tha:
-Kam vëlla Kasem Trebeshinën. Shkrimtar…
Të dy vëllezërit kishin paralele, që i bashkonte dhe i ndante.
Nxënës në shkollën Normale-Elbasan.
Myzaferi e mori diplomën.
Kasemi braktisi shkollën në vitin 1943.
Të dy dolën partizanë.
Të dy shkuan për studime në Bashkimin Sovjetik.
Myzaferi bëri kariere:
kryetar në komitetet ekzekutive në Berat, Vlorë, Fier.
Vdiq në vitin 1989.
Kasemi u burgos.
Pas burgut i erdhi internimi:
Gramsh, Shijak, Zvërnec…
U ulëm me Kasemin në një kafe buzë Lanës…
-Mitro! Kam lexuar disa artikuj të tutë.
Nuk më pëlqyen. I zgjat.
I bën tërkuzë.
Më dukej sikur lexoja gazetën sovjetike “Pravda”.
Shumë larg nga gazetaria e viteve ‘36-të, kur shkuante Noli, Konica, Nonda Bulka.
E di pse të lexova?
Nga kurioziteti që je përmetar.
-Ku ke lindur?
-Në Mbrezhan.
-Unë jam nga Vinokashi, fshat në Përmet.
Kur isha fëmijë mbaja si mbiemër “Vinokashi”.
Ma bënë Trebeshina, kur u bëra nxënës.
Kam lindur në Berat, në lagjen “Murat Çelepias”, në vitin 1925.
Por jam turk.
-Bën humor?
-Të parët e mi jetonin në Turqi.
Për hasmëri u vendosën në Vinokash në vitin 1417.
Kam gjetur një dokument.
Çudi!
Kam një parandjenjë: do vdes në Turqi!
Qeshi.
Por i doli fjala:
vdiq në Ankara në vitin 2017.
Ishte 91 vjeç.
Per 10 vjet jetoi me familjen e vajzës…
-E lexon Kadarenë?- Më pyeti .
-Sigurisht?
Në gjimnaz fillova me “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”.
Më vonë kam lexuar “Prilli i thyer”.
-Vazhdo e lexoje.
Por unë në një intervistë e quaj “Letërsi e shërbesës.”
Fjalën e kam për Kadarenë, Dritëronë dhe Shuteriqin.
Kam dhënë edhe një këshillë:
Për të kuptuar “Dimrin e Fundit” duhet lexuar paralel me “Mein Kampf”…
-Unë mendoj ndryshe…
-Normale.
Secili ka kokën e vet mbi supe!
Por edhe ti , Mitro, sipas meje je në “Listën e shërbesës”.
Gazetar në “ZP”?!…
-Sa vjet punove?…
15 vjet… në shërbim të partise?!
Po jeta e Kasemit?
Labirinth.
Në vitin 1945 u emerua kapiten i parë.
Punoi si oficer sigurimi.
Në vitin 1948: student në Institutin e Teatrit “Ostrofski”. Leningrad.
La studimet: ëndërronte karrierën në ushtri.
U kthye në Tiranë.
Nisi punën si aktor në Teatrin Popullor.
Boton poezi e prozë.
Kasemi ishte rebel.
Nuk i pëlqente si shkruhet letersia.
Pa ide.
Pa stil.
I zemëruar.
I thartuar.
Bën një marrëzi.
I dërgon një letër Enver Hoxhës.
I kërkon llogari për diktaturën që po vendosej në letërsi!
Hapu dhe te futem!
Fati i Kasemit si shkrimtar dhe njeri u vendos.
Shkrimtari u përjashtua nga “Lidhja e shkrimtareve….”
Njeriu u dënua me tre vjet burg.
Bën vetëm 11 muaj.
Nga burgu në internim: Gramsh, Shijak, Zvërnec.
Në vitin 1965 filloi punë në Biblotekën Kombetare.
Pastaj ne Shtëpinë Botuese “Naim Frasheri”…
Disa vjet në ndërmarrjen e bonifikimit.
Nga vitin 1975 i pa punë.
Gruaja punonte në Komisionin e Planit.
E kapi “reforma”.
E dërguan të punonte në fermë.
Kishte dy femijë: Artanin dhe Tatjanën…
Edhe pse i mbyllur në vetvete.
Pa miq e shokë.
Edhe pse rrallë e më rrallë e kapercente pragun e shtëpisë, sigurimi i shtetit e ndiqte si hije.
Në arkivin e shtetit gjendet dosja e Kasem Trebeshinës.
Dosjen e kanë “qëndisur” tre personazhë:
Një shok.
Një komshi.
Një kushëri i
gruas.
Ironi e kohës.
Sipas dosjes Kasemi del si “dele e zezë”.
Fisi i tij dhe i gruas, ishin komunistë dhe nënpunës të shtetit.
Pas viteve ‘90 botoi disa libra:
“Tregëtari i skeleteve”,
“Mekami”,
“Këngë për Kosovën”, “Më përtej kohëve”…
Shumë romane, drama, poezi ende kanë mbetur si dorëshkrime…
Duke pirë kafe më pyeti:
-Kam lexuar. Dikush të quan disident.
Të pelqen?
-Jo. Si mund te quhesh disident pa qënë në burg dhe me tesërën e komunistit në xhep?
-Unë kam qënë në burg.
Por nuk jam disident.
Ka shumë autorë që “gërmojnë” mes letrave, dosjeve të Sigurimit, vendimeve të gjykates për të më shpallur disident.
Më shumë janë lodhur Edi Rama dhe Adrian Klosi.
Shaka.
Disidenti nuk gatuhet.
Unë as jam e as dua të bëhem.
Kam një ëndërr: Ajo që kam shkruar të botohet!
