Nga The Guardian
12 azilkërkuesit e fundit që mbahen në një qendër të re emigracioni italian në Shqipëri duhet të transferohen në Itali, ka vendosur një gjykatë, si një goditje e rëndë për një marrëveshje të diskutueshme midis qeverisë së ekstremit të djathtë të Romës dhe Tiranës, që synon frenimin e ardhjeve të emigrantëve.
Vendimi hedh dyshime të mëtejshme mbi realizueshmërinë dhe ligjshmërinë e planeve nga BE, të diskutuara të enjten, për të eksploruar mënyrat e krijimit të qendrave të përpunimit dhe ndalimit të emigrantëve jashtë bllokut, si pjesë e një qasjeje të re të vijës së ashpër ndaj migracionit.
Vendimi i gjykatësve italianë të premten do të thotë se objekti i ri i qeverisë së Romës në thelb është zbrazur, pasi katër nga grupi i parë prej 16 azilkërkuesish që mbërritën në qendrën e përpunimit u kthyen menjëherë në Itali të enjten.
‘Vëllezërit e Italisë’, partia e kryeministrjes italiane, Giorgia Meloni, dënoi me zemërim vendimin në mediat sociale, duke fajësuar “magjistratët e politizuar”, që “do të donin të shfuqizojnë kufijtë e Italisë. Nuk do ta lejojmë.”
Të 16-të, të cilët të gjithë qeveria italiane argumenton se duhet të kthehen përfundimisht në vendet e tyre “të sigurta” në Egjipt dhe Bangladesh, mbërritën në portin shqiptar të Shëngjinit nga ishulli italian i Lampedusa me një anije ushtarake të mërkurën.
Sipas marrëveshjes, të nënshkruar nga kryeministrja e ekstremit të djathtë, Meloni, dhe homologu i saj shqiptar, Edi Rama, burrat e përgjuar në ujërat ndërkombëtare që kalojnë nga Afrika në Evropë do të mbahen në qendër, ndërsa pretendimet e tyre do të përpunohen.
Skema, e cila mund të përpunojë deri në 3000 burra në muaj, përjashton gratë, fëmijët dhe individët vulnerabël, të cilët do të dërgohen në Itali. Nga katër burrat e parë të kthyer në Itali, dy mendohej se ishin të mitur dhe dy konsideroheshin të pambrojtur.
12 të tjerët u konsideruan nga gjyqtarët në Romë si të rrezikuar nga dhuna, nëse deportoheshin në vendet e tyre të origjinës, në një vendim që në fakt la në fuqi një vendim të 4 tetorit nga Gjykata Evropiane e Drejtësisë (GJED).
Në Shqipëri mund të dërgohen vetëm emigrantët që vijnë nga një listë prej 22 kombesh, që nga Italia janë të klasifikuara si “të sigurta”. Egjipti dhe Bangladeshi janë mes tyre, por GJED vendosi që një vend jashtë bllokut, nuk mund të shpallet i sigurt nëse i gjithë territori i tij nuk konsiderohet i sigurt.
Gjyqtarja Luciana Sangiovanni tha: “Refuzimi i ndalimit të individëve në strukturat në Shqipëri të barabarta me zonat kufitare apo tranzite italiane… vjen për shkak të pamundësisë së njohjes së shteteve të origjinës së personave të ndaluar si “vende të sigurta”.
Partitë opozitare dhe gazetat kombëtare në Itali thanë se iniciativa, e cila do të kushtojë rreth 1 miliardë euro (830 milion £) për pesë vjet, ishte tashmë një dështim, duke vënë në dukje se qeveria kishte shpenzuar 250,000 euro për transportimin e 16 burrave në Shqipëri me një anije ushtarake.
Partia Demokratike tha se plani kishte dështuar dhe Meloni duhet të kërkonte falje, ndërsa partia Europa kërkoi dorëheqjen e Piantedosit.
Një rrjet OJQ-sh, që përfaqësojnë 160 organizata që mbështesin personat pa dokumente e ka përshkruar marrëveshjen italo-shqiptare si “çnjerëzore, absurde dhe një sistem të kushtueshëm që shkel detyrimet ndërkombëtare të të drejtave të njeriut”.
Michele LeVoy, nga Platforma për Bashkëpunim Ndërkombëtar për Migrantët Pa dokumente, ose Picum, tha se rrjeti ishte “i tmerruar” nga mbështetja në rritje midis vendeve anëtare të BE-së dhe Komisionit Evropian për qendrat e emigrantëve në det të hapur.
“Përveç të qenit një marrëzi logjistike dhe financiare, është një sistem mizor që shkel ligjin ndërkombëtar dhe të BE-së dhe i vë njerëzit në rrezik të keqpërdorimit, pa opsione të qarta për të marrë drejtësi dhe mjete juridike,” tha LeVoy në një deklaratë.
Në një samit në Bruksel të enjten, liderët e BE diskutuan ngrijten e ‘qendrave të kthimit’- qendrave të përpunimit dhe ndalimit – në vendet jashtë bllokut dhe presidentja e komisionit, Ursula von der Leyen, tha se bisedimet se si mund të funksionojnë do të vazhdojnë.
Deklarata përfundimtare e samitit pasqyroi disponimin e ri të ashpër të bllokut për migracionin, duke bërë thirrje për “veprim të vendosur në të gjitha nivelet për të lehtësuar, rritur dhe përshpejtuar kthimet nga BE, duke përdorur të gjitha politikat, instrumentet dhe mjetet përkatëse të BE”.
Aktivistët dhe studiuesit kanë vënë në dyshim vazhdimisht nëse, krahasuar me një sistem azili të mirë-financuar, me bazë në BE, qendrat në det të hapur ose “pikat e nxehta të migrantëve” mund të konsiderohen ndonjëherë humane, efektive apo edhe legale sipas ligjit ndërkombëtar.
Përveç marrëveshjes së Shqipërisë me Italinë dhe një marrëveshjeje në shkallë të vogël ndërmjet Danimarkës dhe Kosovës, në çdo rast është e paqartë se cilat vende jo anëtare të BE-së mund të jenë të gatshme të presin qendra të tilla. Disa diplomatë dyshojnë se vetëm për këtë arsye, ideja mund të mos jetë fillestare.
Meloni tha pas samitit se kishte “shumë vende që shikonin modelin e Shqipërisë” dhe disa liderë të tjerë të ekstremit të djathtë vlerësuan atë që kryeministri holandez, Dick Schoof, e përshkroi si “një humor të ndryshëm në Evropë”.
Të tjerët, megjithatë, ishin të kujdesshëm, duke vënë në pikëpyetje shpenzimet, kompleksitetin dhe efektivitetin e një modeli “offshore”.
Emigracioni i parregullt i BE-së ka rënë që nga kriza e migracionit të vitit 2015 dhe është ulur me më shumë se 40% këtë vit krahasuar me vitin 2023, por qasja e ashpër e bllokut pasqyron një varg suksesi elektoral nga partitë e ekstremit të djathtë anti-emigracioni.
