Celulari nuk është më një mjet teknologjik: ai është bërë miku më i mirë që askush nuk dëshiron ta lërë në shtëpi. Megjithatë, harrimi i tij për disa orë dhe shkëputja na lejon të rimbushim më mirë aftësitë tona mendore.
Të gjithë jemi të aftë të braktisim celularët tanë. Por për sa kohë? Një orë, gjysmë ore, ndoshta për dy minuta? Ky është një test që të gjithë duhet ta bëjmë në një moment për të vlerësuar nivelin tonë të varësisë. Na pëlqen apo jo, telefonat tanë inteligjentë janë një zgjatim i trupit tonë, gjëja më e vështirë për të bërë pa të.
Ne i quajmë smartfonë sepse, siç e dimë, ata mund të kryejnë disa funksione të mahnitshme që e bëjnë jetën tonë më të lehtë. Psikologjia po analizon një aspekt shumë të rëndësishëm, që është se celularët tanë veprojnë si një kartë e egër, një zëvendësues i inteligjencës. Ne u besojmë atyre funksione që duhet të kryejmë, duke i deleguar ato për lehtësi, shpejtësi dhe efektivitet.
Jo shumë vite më parë, shumë prej nesh i dinim përmendsh numrat e telefonit të miqve, familjes dhe të dashurve tanë. Tani mezi kujtojmë tonat. Një aspekt tjetër që mund të vëmë re është se po humbasim disa aftësi përsa i përket ndjenjës së drejtimit. Sot ne përdorim GPS pothuajse gjatë gjithë kohës, duke shmangur përpjekjen logjiko-hapësinore që na lejon të orientohemi në një hapësirë të caktuar. Mund të themi – pa frikë se mos gabojmë – se kemi arritur në një pikë ku nuk jemi ne ata që kontrollojmë celularin, por më tepër celulari që drejton aftësitë tona.
Ndër të tjera po ndodh një fenomen interesant, aq edhe alarmant. Telefonat inteligjentë po dëmtojnë performancën, energjinë dhe motivimin tonë. Si? Le ta shohim këtë në më shumë detaje.
Ne duhet të jemi më të zgjuar se smartfonët tanë për t’i parandaluar ata të na kontrollojnë.
Lëreni celularin për disa orë pas: çështje shëndeti
Besoni apo jo, asgjë nuk do të ndodhë. Bota nuk do të ndalet. Nëse dikush do të na telefononte ose do të na shkruante, ata nuk do të shpërbëhen nëse marrin përgjigjen tonë disa orë më vonë. Gjithçka do të vazhdojë të ketë vendin e vet, çdo person do të vazhdojë të jetë aty, dhe po ashtu çdo gjë në horizont. Pas kësaj shkëputjeje do të ndryshojmë sepse do të ndihemi shumë më mirë. Këtu është sekreti. Megjithatë, sado thellësisht logjike që mund të na duket, e vërteta është se na kushton shumë për ta bërë këtë. Dhe kjo është aq e vërtetë sa ka një sjellje të zakonshme që ne e vëmë në praktikë, por për të cilën jemi pak të vetëdijshëm. Kemi arritur në një pikë ku varemi nga celularët edhe në momentet e pushimit dhe të kohës së lirë. Një pushim në punë, ndërsa jemi në metro, presim në radhë, presim një film në kinema… Çdo moment është i mirë për t’i hedhur një sy celularit.
Efektet e përdorimit të telefonit, edhe kur jemi duke pushuar, janë të dëmshme. Truri duhet të shkëputet herë pas here , por duke i ofruar stimuj të fortë si ato që vijnë nga pajisjet dixhitale, kjo nevojë nuk do të plotësohet. Dhe pasojat e kësaj janë të qarta. Të paktën këtë e ka treguar një studim interesant.
Mbingarkesa mendore dhe telefonat celularë
Universiteti Rutgers, në Nju Xhersi (SHBA), kreu një studim mbi një grup të madh studentësh të universitetit. Më shumë se 400 studentë kryen një sërë ushtrimesh psikoteknike relativisht të vështira. Pasi arritën në gjysmën e rrugës, atyre iu kërkua të pushonin për një orë përpara se të bënin testin. Gjatë kësaj pauze ata nuk u lejuan të përdornin celularët. Grupi i dytë u lejua të përdorte celularët e tyre gjatë pushimit. Pas këtyre udhëzimeve paraprake dhe pas kryerjes së testeve, rezultatet ishin befasuese. Studentët që kishin përdorur telefonat e tyre gjatë pushimit më pas bënë 22% më shumë gabime. Ata gjithashtu morën gati dy herë më shumë kohë për të përpunuar dhe kuptuar çdo pyetje në testin psikoteknik.
Këto të dhëna tregojnë diçka që studiuesit e kishin kuptuar tashmë: pajisjet elektronike zvogëlojnë hapësirën tonë të vëmendjes dhe aftësinë tonë për të zgjidhur probleme komplekse. Është vërtetuar se pushimi nga celulari, të paktën për një orë, na lejon të rikuperojmë energjinë tonë mendore.
Studimi i cituar tregoi sa vijon: ne nënvlerësojmë burimet që konsumon celulari ynë. Dhe nuk e kemi fjalën për energjinë elektrike për të rimbushur baterinë e saj, por për tonën, për burimet tona njohëse, për elasticitetin tonë mendor, për aftësinë për t’u përqendruar, për të vëzhguar, për të reaguar, për të ditur të orientohemi në një qytet dhe, pse jo, edhe për të rënë në kontakt me njëri-tjetrin në një mënyrë më intime, më njerëzore. Përgjigja për këtë problem është të mos përdorni telefona më “bazë”. Teknologjia ka çdo të drejtë të përsoset gjithnjë e më shumë, të përparojë dhe të jetë e sofistikuar. E gjithë kjo na ndikon në shumë mënyra dhe, si e tillë, është edhe e dëshirueshme. Zgjidhja qëndron në mënyrën se si ne i përdorim këto burime. Ata janë sigurisht të jashtëzakonshëm, nuk do të kishte asnjë arsye që ata të na dëmtonin nëse do të kishim kontroll më të madh mbi këto pajisje.
Lënia e celularit larg për dy, tre orë ose një pasdite të tërë nuk dëmton. Të qenit i lidhur vazhdimisht intensivisht është i dëmshëm për ne. Ai dëmton trurin tonë dhe e mbingarkon atë, duke na hequr instinktet, aftësitë dhe madje edhe mirëqenien tonë. Kjo është diçka për të cilën duhet të jemi më të vetëdijshëm, pasi, siç theksojnë shumë ekspertë, ne kemi krijuar një lidhje emocionale me telefonat tanë celularë. Nuk është më një mjet, është një mik që nuk mund ta lëmë në shtëpi. Le të mendojmë për këtë. Shkëputemi për të rimbushur, fikim për të jetuar.
