Fuqitë më të mëdha ushtarake të Evropës po hartojnë plane për të marrë përgjegjësi më të mëdha nga SHBA për mbrojtjen e kontinentit, duke përfshirë një propozim për administratën e presidentit Donald Trump për një transferim të kontrolluar gjatë pesë deri në dhjetë vitet e ardhshme.
Britania, Franca, Gjermania dhe vendet nordike janë mes atyre që marrin pjesë në diskutimet jozyrtare që do të riformësonin aleancën e NATO-s, raporton Financial Times, duke cituar katër zyrtarë evropianë të përfshirë në negociata.
Evropa dëshiron të shmangë kaosin që do të rezultonte nëse SHBA vendos në mënyrë të njëanshme të tërhiqet nga NATO. Kjo frikë po rritet për shkak të kërcënimeve të përsëritura të presidentit Donald Trump se ai mund të dobësojë apo edhe të braktisë aleancën që ka mbrojtur Evropën për gati tetë dekada.
Qëllimi është të hartohet një plan për të zhvendosur barrën financiare dhe ushtarake në vendet evropiane dhe për ta paraqitur atë në SHBA përpara samitit vjetor të NATO-s, i cili do të mbahet në Hagë në qershor, transmeton KosovaPress.
Propozimi do të përmbajë angazhime të forta për të rritur shpenzimet evropiane të mbrojtjes dhe për të forcuar aftësitë ushtarake, të gjitha në një përpjekje për të bindur Trump që të pajtohet me një transferim gradual të përgjegjësisë. Kjo do t’i lejonte SHBA-së të përqendrohej më shumë në Azi.
Shtetet e Bashkuara, të cilat shpenzojnë më shumë për mbrojtjen se të gjithë aleatët e tjerë së bashku, mbeten vendimtare për sigurinë e Evropës.
Përveç aftësisë së saj parandaluese bërthamore, e cila është e lidhur me mbrojtjen e Evropës dhe përfshin armë bërthamore amerikane të stacionuara në disa baza ajrore evropiane, SHBA ofron aftësi ushtarake që aleatët evropianë nuk i kanë, operon baza ajrore, detare dhe tokësore dhe mban 80.000 trupa të saj në Evropë.
Gjermania, Franca dhe Britania e Madhe tashmë kanë filluar të rrisin buxhetet e tyre të mbrojtjes ose të përshpejtojnë investimet e planifikuara më parë që kur Trump u zgjodh president. Bashkimi Evropian ka nisur gjithashtu iniciativa për të inkurajuar vendet e tij anëtare që të investojnë më shumë në mbrojtje.
Sipas vlerësimeve të zyrtarëve evropianë, do të duheshin nga pesë deri në dhjetë vjet që aftësitë ushtarake evropiane të rriteshin në një nivel ku ato mund të zëvendësonin shumicën e kapaciteteve amerikane – me përjashtim të arsenalit bërthamor të SHBA-së.
“Rritja e konsumit është e vetmja gjë që mund të bëjmë – të shpërndajmë barrën në mënyrë më të barabartë dhe të reduktojmë varësinë nga SHBA”, tha një zyrtar. “Bisedimet sapo kanë filluar, por detyra është aq e madhe sa është dërrmuese për shumë njerëz”, shtoi ai.
Megjithëse diplomatët amerikanë po sigurojnë aleatët evropianë se Trump mbetet i përkushtuar ndaj anëtarësimit në NATO dhe nenit 5 kyç që garanton mbrojtjen e ndërsjellë, shumë në Evropë kanë frikë se Shtëpia e Bardhë mund të vendosë të reduktojë ndjeshëm praninë ushtarake, të tërheqë pajisjet ushtarake ose thjesht të tërhiqet nga operacionet e përbashkëta të NATO-s.
Disa shtete, thanë zyrtarët, kanë hezituar të angazhohen në bisedime për marrjen përsipër të barrës, sepse kanë frikë se kjo mund të nxisë SHBA-në të përshpejtojë tërheqjen e saj.
Ata besojnë se Trump, pavarësisht retorikës së tij, nuk planifikon të bëjë ndryshime të mëdha në praninë ushtarake amerikane në Evropë. Të tjerë, megjithatë, janë skeptikë nëse administrata Trump do të pajtohej me një proces të tillë të strukturuar duke pasur parasysh sa i paparashikueshëm është.
“Duhet të keni një marrëveshje me amerikanët dhe nuk është e qartë nëse ata do ta duan atë. A mund t’u besoni atyre që ta respektojnë atë?”, tha një zyrtar tjetër.
Si një tregues i drejtimit që po merret, zyrtarët tregojnë për bisedimet e vazhdueshme të udhëhequra nga Franca dhe Britania e Madhe për krijimin e një “koalicioni të të gatshmëve” për të mbështetur Ukrainën në luftën e saj kundër Rusisë dhe për të investuar në mbrojtjen evropiane.
Shtetet e Bashkuara nuk janë përfshirë në këto bisedime, ku përfshihen më shumë se dhjetë fuqi ushtarake evropiane.
Kur u pyetën se çfarë do të thoshte një “shtyllë evropiane” brenda NATO-s dhe nëse ishte e mundur, një zyrtar i lartë perëndimor tha: “Ne tashmë mund ta shohim atë tani – Britania e Madhe dhe Franca po marrin iniciativën për forcat për të forcuar sigurinë e Ukrainës pa amerikanët.”
Zyrtarët e NATO-s argumentojnë se ruajtja e aleancës, megjithëse me pak ose aspak pjesëmarrje amerikane, do të ishte shumë më e thjeshtë sesa krijimi i një aleance krejtësisht të re, duke pasur parasysh se sa e vështirë do të ishte të ripunoheshin ose rinegocioheshin planet ushtarake për mbrojtjen e Evropës, strukturat komanduese dhe Nenin 5 vendimtar.
Mbrojtja kryesore e Evropës do të kërkonte gjithmonë Britaninë dhe fuqitë e tjera detare të Atlantikut, vendet nordike për pjesën veriore të kontinentit dhe Turqinë për mbrojtjen juglindore, thanë zyrtarët – të gjitha këto që NATO i ka tashmë.
“Edhe pa SHBA, NATO ofron një strukturë për bashkëpunimin e sigurisë në Evropë. Ka elementë që do të duhet të zëvendësohen nëse SHBA do të tërhiqen, por NATO ofron kornizën dhe infrastrukturën me të cilën janë mësuar evropianët… Kjo tashmë po bën shumë punë që do të duhej të fillonte nga e para nëse do të krijohej një strukturë krejtësisht e re vetëm për anëtarët evropianë,” tha Marion Messmer, një anëtare e lartë për sigurinë ndërkombëtare në institutin britanik Chatham House.
