Nga Prof. Dr. Hivzi Muharremi
Me rastin e ekspozitës retrospektive të piktorit, Profesorit Isa Alimusaj, hapur mbrëm në galerinë e Arteve në Pejë. Veprat e artistit Alimusaj u prezantuan para një numri shumë të madh të dashamirëve të artit në Pejë dhe nga shumë qytete tjera të Kosovës dhe Maqedonisë që kishin ardhë në Galerinë e Arteve të qytetit piktoresk të Pejës.
Piktori akademik Profesori Universitar i Fakultetit të Arteve në Prishtinë Isa Alimusaj është krijues i cili që nga përfundimi i studimeve akademike është aktiv në botën e artit e veçmas nga vitet e tetëdhjeta talenti dhe prirja për art kanë reflektu ne punimet e tija në ekspozitat kolektive e më vonë në ato përsonale, vecanërisht me tablot nga cikli “Profilet Dardane”, Profile këto që vazhdojnë të trajtohen edhe sot në bazë të cikleve të opusit krijues të piktorit. Pra, ekspozita e krijuesit Isa Alimusaj hapet në shenjë të punës së tij 55 vjecare artistike në ambientet e galerisë së Arteve në Pejë.
Koncepti i ekspozitës është “45 Vite Profile Dardane, 55 Vite – Krijimtari Retrospektive e Figuracionit Bosht”. Në suazat e këtij figuracioni sjellët e tërë storia e krijimtarisë figurative e estetike të autorit, përkatësisht krijimtaria 55 vjecare e opusit krijues të piktorit. Pra, në fushën e pikturës, ai tani më është i njohur me ciklin: “Profilet Dardane”. Cikël ky që në krijimtarinë e tij artistike është tërësia tematike më sublime dhe estetikisht më e artikuluar. Ai cilësohet si krijues i formësuar dhe i vecantë.
Isa Alimusaj i takon brezit të mesëm të krijuesve figurativë. Që nga viti l972 merr pjesë aktivisht në ekspozitat përsonale e kolektive të organizuara në qëndra të ndryshme, si brenda, ashtu edhe jashta vendit. Pa dyshim prania e tij në manifestime të ndryshme luan një rol parësor në hedhjen e tendencave zhvillimore të arteve figurative shqiptare.
Me gjithë tablotë nga ciklet më të hershme, ku mbizotëronin imazhet figurale si asociacion i shkëmbinjëve, nekropoleve, stelave antike, lisave të djegur apo të prerë a siluetave të njeriut që bartin peshën e viteve, krajatat e vështirësit që duhen përballur, por që në të njëjtën kohë kërkojnë edhe sakrifica, këto qëndrojnë vërtikalisht dhe synojnë jetëngritjen – kërkesë e kohës, në të cilën jetojnë dhe ekzistojnë
Faza e parë fillon nga vitet e tetëdhjeta me ciklin “Profile Dardane”
Profilet dardane bashkëbartin një stoicizëm të qëndrueshëm dhe të pathyer. Sfondi kompozicional duket gjithnjë i thjeshtë me dy, tri thyerje, por çdo herë i veçantë në momentin e caktuar pa u përseritur në asnjë vepër. Çdo tablo posedon veçantinë kompozicionale, ato ngërthejnë po ashtu një notë të introduktit metafizik me obsidim nga figurat irreale.
Faza e dytë është vazhdimësi e të parës nga vitet 1983 – 1985. Tani figurat trajtohën kryesisht në pozita-forma vertikale dhe në ato diagonale. Një kombinatorikë e tillë e dinamizon akoma e më shumë tërësinë kompozicionale dhe e vë në spikamë hapësirën metafizike të tablove kompozicionale.
Cikli i tretë fillon nga vitet e nëntëdhjeta pa ndërprerje. Në këtë cikël dominojnë “Profilet Dardane me Krushqit e ngrirë”. Figura këto që rrënjësisht dallojnë prej figuracioneve paraprake në aspektin e ngërthimit të një psikologjie të vecantë, gjithnjë në profile që njeriu është nga guri shqiptar, simbolikë kjo apo metaforë e njeriut prej gurit. Njeriu më i fortë se guri dhe guri peshon në vendin e vet. Autoktonësia shqiptare në trojet e veta gjatë periudhave të ndryshme historike duke filluar nga Iliret e deri me sot ka përjetuar momente shumë tronditëse e gjenocidale nga këto periudha, pra autori Isa Alimusaj gjithnjë e më shumë frymëzohet dhe i evokon etapat përkatësisht periudhat e ndryshme historike duke e dëshmuar gjithnjë autoktonësin përmes këtyre figurave, si në kompozimin “Plisi i bardhë mbi gurë”, dëshmi e historisë shqiptare ndër shekuj, mileniume. Historiani, filozofi dhe shkrimtari frances Maurice Druon në mes të tjerash ka thënë: “Se shqiptarët janë më të vjetër se Historia”. Një nga mendimet që e përforcon pozicionet e piktorit Isa Alimusaj për ndricimin e lashtësisë dhe historisë sonë kombëtare e cila ka qenë e mohuar ndër shekuj. Në kuadër të lashtësisë veprat përcjellën edhe me elemente estetike si në pikëpamje koloristike poashtu edhe kompozicionale, psikologjike, në bazë të porosisë që japin figurat në harmoni njëra me tjetrën.
Porosia apo psikologjia, dinjiteti, stoicizmi, por përfundimisht si kompozicion kuptohet se botët e Isa Alimusajt janë krejtë shqiptare. Kritiku i artit, i ndjeri Mustafa Ferizi në mes të tjerash për piktorin ka thënë: “Isa Alimusaj mendon, flet dhe pikturon shqip”. Ndërsa kritiku i njohur anglez Nicholas Peart për gazetën e Neë York – The Shider (11.02.2018), me rastin e ekspozitës së piktorit Alimusaj në mes të tjerash ka thënë: “Mund të imagjinojë Munch, Dali ose Bosch, por, stili i Alimusaj është i tij. Përceptimet e t’ia, vizioni dhe botët e krijuara janë vetëm të tij dhe askush tjetër. Unë shikojë në këto piktura monumentale dhe do ishte hit të ekspozohen në top galeri të Londrës, Neë Yorkut dhe Parisit”. Ndërsa studiusi, albanologu anglez Robert Elsie për gazetën Albania Tiranë deklaron: “Me pëlqejnë shumë shkrimet e Kadares dhe pikturat e Isa Alimusës”. Këto ishin mendimet e këtyre intelektualëve dhe njohësve të arteve për veprat e piktorit Isa Alimusaj.
Ciklet e viteve paraprake ndërlidhen me ciklin bosht si civilizimi paraprak i Dardanisë si psh. “Peizazhet e Pejës” dhe “Dukagjinit” e Kosovës në përgjithësi ku dominon figuracioni Dardan.
Në ciklin e pestë të autorit paraqitet një qasje e re e kompozicionit dhe frymës artstike, ku figuracioni duket si në shpërbërje, por gjithnjë besnike ndaj “Profileve dardane” si lajtmotiv i tërë opusit krijues mbi 55 vjet krijimtarie, pra si piktor i parë i cili i ka trajtuar këto tema të nënqiellit dardan. Kokat. Profilet tani janë në situata të ndryshme, në kuadër të interesit të kompozicionit, harmonisë koloristike dhe kështu me rradhë duke i mbetur besnik gjithnjë krijuesit dhe imagjinatës së tij. Karakteristika tjetër e këtij cikli është trajtimi i elementit të ngjyrës, ku ato tani janë shumë më intensive, ndërsa loja e materies në figuracion është më ndryshe nga figurat. Është një thyerje kompozicionale, një përplasje e piktorit me botën e tij. Paralelja në mes të lashtësisë shpesh here thyhet nga krijuesi duke u ndërlidhur me realitetin modern në cdo pikëpamje. Në këto vepra vihet re një provokim drejtë një cikli të ri që me shekuj na ka përcjell gjatë periudhave të ndryshme historike, duke filluar nga ramja e Perandorisë Ilire e deri me sot, ky cikël i ri dhe shumë interesant dhe aktual që ishte në opusin krijues të autorit është emertuar me emrin “Ekzodi ndër shekuj”.
Në ciklin e gjashtë “Apokalipsa”, figuracioni është në një situatë të re kompozicionale, ku figuracioni vie nga lartë dhe fitohet një përshtypje e vlerave të crregulluara duke krijuar një situatë të re kompozicionale. Këtu shpërfaqet një psikologji tepër e vecantë si rezultat i kulminacionit imagjinativ.
Një aspekt veçanërisht i rëndësishëm të veprave të ekspozuara nga këto cikle të “Profileve dardane” është përpjekja për të ruajtur kujtesën historike dhe për të nxitur një vetëdije më të thellë kombëtare. Duke u mbështetur në burime historike dhe dëshmi të ndryshme, Alimusaj ofron një narrativë të strukturuar dhe të argumentuar, duke shmangur qasjet romantike apo idealizuese të historisë. Në përfundim, Profilet Dardane mund të konsiderohet si vepra me vlera dokumentare dhe interpretative, që ndihmojn në kuptimin më të gjerë të figurave dardane dhe kontributit të tyre në kulturën dhe historinë shqiptare.
Një karakteristikë tjetër e këtyre veprave është se te krijuesi opsidohet një kthesë në zhvillimin kontinuel të shprehjes figurative dhe është një qasje e vazhdueshme drejtë sintetizimit, kondenzimit të formës dhe strukturës komopzicionale. Strukturë kjo, e cila begatohet me implementimin gjithnjë më të theksuar të raporteve valeristike dhe të elementit të ri hapësinor, në sfondin e të cilit spikatet ngjarja e imazheve të ciklit “Profileve dardane”. Vepra këto, që pasojn si një vazhdimësi e pandërprer të penelit krijues të autorit.
Krijuesi Isa Alimusaj vazhdon me punën e tij intensive e kreative dhe është njëri ndër krijuesit me frytdhënës në vokacionin e arteve figurative-pikturë. Pra, me një punë të paprajshme dhe sistematike brenda këtyre 55 viteve autori i ka realizuar më shumë se 20 cikle të veprave artistike figurative në teknika të ndryshme si: piktura, vizatime, kolazhe, relieve të pikturuara, teknika të kombinuara etj. Të cilat janë të vendosura në Muzeun e tij personal në Strellc më shumë se 12.000 vepra të cilat në cdo kohë mund të vrojtohen, preken dhe numërohen. Numri i përafert i këtyre veprave sipas autorit Alimusaj që ekzistojnë Brenda mureve të muzeut janë të shpërndarë, shitur nëpër botë nga koha e punës së tij në Kroaci ku ka punuar në studion e tij si piktor i pamvarur.
Një karakteristikë tjetër e këtyre veprave është se te krijuesi opsidohet një kthesë në zhvillimin kontinuel të shprehjes figurative dhe është një qasje e vazhdueshme drejtë sintetizimit, kondenzimit të formës dhe strukturës komopzicionale. Strukturë kjo, e cila begatohet me implementimin gjithnjë më të theksuar të raporteve valeristike dhe të elementit të ri hapësinor, në sfondin e të cilit spikatet ngjarja e imazheve të ciklit “Profileve dardane”. Vepra këto, që pasojn si një vazhdimësi e pandërprer të penelit krijues të Isa Alimusës.
