Misioni Apollo 16 ishte misioni i dhjetë me njerëz në programin Apollo dhe i pesti që u ul me sukses në Hënë.
I nisur më 16 prill 1972, ky mision dërgoi astronautët John Young, Charles Duke dhe Ken Mattingly në një udhëtim që kontribuoi në të kuptuarit e gjeologjisë së satelitit të vetëm të Tokës.
Qëllimi i misionit ishte të eksploronte rrafshnaltën Descartes, një zonë që mendohej se kishte origjinë vullkanike.
Nisja dhe udhëtimi për në Hënë
Apollo 16 u nis nga Kompleksi Launch 39A në Qendrën Hapësinore Kennedy në Florida.
Raketa Saturn V, gjiganti i besueshëm i programit Apollo, kreu një fluturim të përsosur, pavarësisht sfidave të vogla teknike gjatë përgatitjeve. Pasi hynë në orbitën hënore, Young dhe Duke u zhvendosën në modulin hënor Orion, ndërsa Mattingly mbetën në modulin e komandës Casper për eksperimente nga orbita.
Zbarkimi në Hënë ndodhi më 21 prill 1972, në Descartes, e cila u zgjodh për karakteristikat e saj gjeologjike. Megjithatë, ulja nuk ishte pa vështirësi – problemet me motorin e modulit hënor pothuajse bënë që misioni të anulohej ndërsa astronautët ishin në orbitë. Në fund, një ulje e sigurt lejoi që plani të vazhdonte.
Aktivitetet në sipërfaqen e Hënës
Astronautët Young dhe Duke kryen tri aktivitete ekstraveturale (EVA) në sipërfaqen hënore, duke zgjatur gjithsej rreth 20 orë e 14 minuta.
Ata përdorën një rover hënor, një mjet që i lejonte ata të udhëtonin në distanca më të mëdha dhe të mblidhnin një shumëllojshmëri mostrash.
Gjatë këtyre daljeve, ata eksploruan Kraterin e Rrezeve Jugore, zonat shkëmbore të Malit të Gurit dhe formacione të tjera gjeologjike.
Një nga qëllimet kryesore ishte testimi i hipotezës se zona e Descartes është me origjinë vullkanike.
Megjithatë, mostrat e mbledhura nga astronautët treguan se shkëmbinjtë ishin kryesisht jo vullkanikë, gjë që ndryshoi kuptimin shkencor të pllajave hënore.
Në total, ata mblodhën rreth 95.7 kilogramë mostra hënore, që ishte një sasi e konsiderueshme për analiza të mëtejshme.
Astronautët ngritën gjithashtu një sërë instrumentesh shkencore, duke përfshirë një eksperiment për të matur rrjedhën e nxehtësisë së Hënës dhe një sizmometër për të monitoruar tërmetet e hënës. Këto instrumente dhanë të dhëna të vlefshme për strukturën e brendshme të Hënës.
Është interesante se Young dëmtoi aksidentalisht kabllon e një eksperimenti të rrjedhës së nxehtësisë gjatë një prej daljeve, gjë që kufizoi disa matje, por shumica e eksperimenteve të tjera ishin të suksesshme.
Kontribute shkencore dhe eksperimente nga orbita
Ndërsa Young dhe Duke eksploruan sipërfaqen, Ken Mattingly kreu eksperimente të gjera nga moduli i komandës.
Ai përdori një kamerë dhe spektrometër me rezolucion të lartë për të analizuar sipërfaqen hënore, duke mbledhur të dhëna për përbërjen kimike dhe topografinë e saj.
Këto të dhëna ndihmuan në krijimin e hartave të detajuara të Hënës dhe kontribuuan në një kuptim më të mirë të diversitetit të saj gjeologjik.
Një nga momentet e pazakonta të misionit ndodhi gjatë kohës së Mattingly në orbitë – ai kreu një shëtitje të thellë në hapësirë (EVA) për të tërhequr kaseta filmike nga instrumentet shkencore në pjesën e jashtme të modulit. Kjo ishte një nga të paktat shëtitje në hapësirë përtej orbitës së Tokës në histori.
Kthimi në Tokë
Pas përfundimit me sukses të aktiviteteve në Hënë, moduli hënor Orion u kthye në orbitë ku u ankorua me Casper. Astronautët u ulën të sigurt në Oqeanin Paqësor më 27 prill 1972, ku u takuan nga aeroplanmbajtësja USS Ticonderoga. Misioni zgjati gjithsej 11 ditë, 1 orë e 51 minuta.
Rëndësia e Apollo 16
Apollo 16 është i rëndësishëm për disa arsye. Së pari, ai dha prova kyçe që hodhën poshtë hipotezën e origjinës vullkanike për pllajën Descartes, e cila ndryshoi pikëpamjen shkencore për formimin e rrafshnaltave hënore.
Së dyti, mostrat dhe të dhënat e mbledhura gjatë misionit vazhdojnë të studiohen, duke ofruar njohuri mbi formimin e hershëm të sistemit diellor. Në fund të fundit, misioni demonstroi aftësinë e astronautëve për të kapërcyer vështirësitë teknike dhe për të kryer detyra komplekse shkencore në kushte sfiduese.
