Një nga misteret më të mëdha në fizikë është pse universi përmban më shumë materie sesa antimaterie.
Sipas Modelit Standard, që të dyja duhej të ishin krijuar në sasi të barabarta gjatë Big Bengut dhe të ishin shkatërruar mes tyre, duke lënë pas vetëm energji.
Por 13.8 miliardë vite më vonë, materia mbizotëron, dhe shkencëtarët duan ta kuptojnë pse.
Për ta hetuar këtë, studiuesit përpiqen të rikrijojnë kushtet e hershme të universit duke përplasur grimca me shpejtësi pothuajse sa ajo e dritës, siç ndodh në Përplasësin e Madh të Hadronëve (LHC) në CERN, Zvicër.
Në fund të vitit 2024, eksperimenti ALICE në LHC zbuloi antihiperheliumin-4, antipartikula më e rëndë e gjetur deri më sot.
Kjo grimcë ekzotike ndihmon në studimin e plazmës kuark-gluon, aftësuar nga përplasjet në ALICE, e cila besohet të ketë ekzistuar njëmiliontën e sekondës pas Big Bengut.
Hiperheliumi ndryshon nga heliumi i zakonshëm sepse përmban kuarke ‘të çuditshme’ në grimca të quajtura hiperonë.
Këto bërthama të rralla antimaterie janë shumë të vështira për t’u zbuluar sepse shpërbëhen pothuajse menjëherë në grimca më të lehta.
Për shembull, antihiperheliumi-4 shndërrohet shpejt në antihelium-3, një antiproton dhe një pion të ngarkuar.
Vetëm tre lloje të antihipernukleve janë zbuluar në 15 vitet e fundit: antihipertritoni, antihiperhidrogjeni dhe tani antihiperheliumi-4.
Qëllimi është të studiohen vetitë e tyre për të zbuluar pse antimateria ‘humbi’ ndaj materies.
Këto grimca mund të ndihmojnë gjithashtu astrofizikanët të kuptojnë ambientet ekstreme si yjet neutronikë, ku ekzistojnë forma të pazakonta të materies.
Sa më shumë të mësojmë për antimaterien dhe hiperbërthamën, aq më pranë jemi për të zbuluar misteret themelore të origjinës dhe ndërtimit të universit.
