Çdo vit, më 8 mars, në mbarë botën shënohet Dita Ndërkombëtare e Gruas, një ditë kushtuar luftës së grave për të drejta të barabarta, përparimit shoqëror dhe fuqizimit ekonomik e politik. Megjithatë, shumë njerëz e shohin këtë ditë vetëm si një festë tradicionale, pa e ditur historinë dhe sakrificat që qëndrojnë pas saj. Nga protestat e punëtoreve të tekstilit në New York e deri te zyrtarizimi i saj nga Kombet e Bashkuara, 8 Marsi ka një histori të gjatë dhe të mbushur me përpjekje për barazi.
Lufta e grave për të drejta të barabarta daton prej shekujsh, por në fund të shekullit XIX dhe fillimin e shekullit XX, ajo mori formë më të organizuar. Gjatë Revolucionit Industrial, gratë, sidomos ato që punonin në fabrika dhe industri të tjera të rënda, përballeshin me kushte të vështira pune, paga shumë të ulëta dhe mungesë të drejtash elementare.
Një nga ngjarjet më të rëndësishme që ndihmoi në formimin e kësaj dite ndodhi më 8 mars 1908, kur rreth 15,000 gra punëtore të industrisë së tekstilit marshuan në rrugët e New York-ut, duke kërkuar paga më të mira, orë më të shkurtra pune dhe të drejtën për të votuar. Kjo protestë ishte një nga të parat që tërhoqi vëmendjen e madhe publike dhe shënoi fillimin e një lëvizjeje të madhe për të drejtat e grave.
Në vitin 1910, në Konferencën Ndërkombëtare të Grave Socialiste, e mbajtur në Kopenhagë, aktivistja gjermane Clara Zetkin propozoi që një ditë e veçantë t’i dedikohej grave dhe luftës së tyre për të drejta të barabarta. Ajo argumentoi se gratë kudo në botë duhet të kenë një datë të përbashkët për të ngritur zërin e tyre kundër padrejtësive. Propozimi i saj u mbështet nga 100 gra përfaqësuese nga 17 vende të ndryshme dhe kështu lindi ideja e Ditës Ndërkombëtare të Gruas.
Një vit më vonë, më 19 mars 1911, 8 Marsi u shënua për herë të parë në Austri, Danimarkë, Gjermani dhe Zvicër, ku më shumë se një milion gra dhe burra morën pjesë në demonstrata dhe tubime që kërkonin të drejtën për të votuar, për të mbajtur poste publike, për të punuar në kushte më të mira dhe për t’u trajtuar me dinjitet.
Një ngjarje tjetër historike që lidhet me këtë ditë ndodhi në Rusi në vitin 1917. Më 8 mars, gratë ruse dolën në protesta masive kundër urisë dhe luftës, duke kërkuar fundin e regjimit carist. Revolta e tyre u bë një nga shkaqet kryesore që çuan në Revolucionin e Shkurtit dhe përmbysjen e Carit Nikolla II. Pas fitores së revolucionit, lideri sovjetik Vladimir Lenin e shpalli 8 Marsin festë zyrtare për nder të grave dhe kontributit të tyre në ndryshimet shoqërore dhe politike.
Për disa dekada, 8 Marsi u shënua kryesisht në vendet socialiste, por me kalimin e kohës, ideja për barazi gjinore dhe të drejta më të mëdha për gratë u përhap edhe në vendet perëndimore. Në vitin 1977, Organizata e Kombeve të Bashkuara (OKB) e shpalli zyrtarisht 8 Marsin si Ditën Ndërkombëtare të Gruas, duke e kthyer atë në një datë simbolike për promovimin e të drejtave të grave dhe eliminimin e çdo forme diskriminimi ndaj tyre.
Sot, kjo ditë festohet në mbarë botën në forma të ndryshme. Në disa vende, ajo është një ditë pushimi kombëtar, ndërsa në të tjera organizohen protesta, konferenca dhe aktivitete sensibilizuese për të rritur ndërgjegjësimin mbi çështjet e barazisë gjinore.
Për shumë njerëz, 8 Marsi është një ditë kur gratë marrin lule dhe dhurata, por në thelb, kjo është një ditë për të reflektuar mbi arritjet e grave dhe për të kujtuar sfidat që ende mbeten. Pavarësisht përparimeve të mëdha, gratë në shumë vende të botës ende përballen me diskriminim, pabarazi në paga, mungesë përfaqësimi në politikë dhe ekonomi, si dhe me probleme serioze si dhuna me bazë gjinore.
Në vendet ku 8 Marsi shënohet si një ditë pushimi, shpesh kjo përdoret si një simbolikë për të njohur kontributin e grave në shoqëri. Megjithatë, aktivistët për të drejtat e grave theksojnë se kjo ditë duhet të shërbejë për të forcuar përpjekjet drejt barazisë së plotë gjinore, jo vetëm për ta parë si një festë tradicionale.
Historia e 8 Marsit është historia e një lëvizjeje që ka ndryshuar botën. Nga protestat e punëtoreve në fillim të shekullit XX deri te njohja zyrtare nga OKB-ja, kjo ditë ka qenë dhe vazhdon të jetë një simbol i fuqizimit të grave dhe luftës së tyre për barazi.
