Nga Fatmir Minguli
Duke pirë kafenë e zakonshme te bar “Xhoni caffe” një djalë rreth të dyzetave po më tregonte për një udhëtim dike andej nga Napoli. Nuk më tregoi asgjë të lloit napolitan por më pyeti se përse e pija kafenë vetëm te ky bar. Unë i kënaqur i thashë që gati tridhjetë vjet nuk i isha ndarë këtij lokali me atë kafenë e mëngjesit mes udhëtarëve konglomeratë që udhëtonin sa në Itali e në Maqedoni e Mal të Zi e ndoshta edhe më tej. Por ishte ky konstatim imi që ai djalë u befasua dhe më tha se kishte lexuar në italisht libra të shkrimtarit italain Lorenco De Creshenco dhe se ai kishte mësuar se ky shkrimtar pinte kafeën me dekada të tëra pikërisht në të njejtin bar. Besoja në fjalët e tij se e dija që ai lexonte shumë e për më tepër në italisht. I konsiderova këto thënie të tij me shumë interes por i lashë në rrjedhat e kohës pa patur mundësinë që shihja diçka të shkruar. Por koha është një nga zgjidhësit e problemeve e më erdhi në mendje shprehja e mençme kur kishte ndonjë problem të pa zgjidhur “Le t’ia lemë kohës”. Nuk kishte kaluar as dhe gjysma e vjeshtës së sivjetme, një vjeshtë gati si pranverë e përzjerë me intonacione të vapës që lamë pas, kur papritmas mora një vendim për një udhëtim që do ta quaja të çuditshëm. Një udhëtim jo të gjatë në distancë, por ndoshta në kohë të gjatë. Kisha dëgjuar për një lokal diku nga sektori “Teuta” ku durrsakët hanin pilaf me biftekë viçi dhe pinin birra me kriklla nga ajo e Tiranës. Katërmbëdhjetë lek bënte krriklla e birrës dhe bashkë me të ngrënat nuk kalonte dyzetlekshi.
Kisha marrë hartën e vjetër të plazhit ku kishte të shënuara objeket kryesore si gabinat popullore, kinamatë verore, drejtorinë e plazhit, restorantet etj. E kisha gjetur dhe restorantin në sektorin ‘Teuta” po e kisha gjetur në hartë. Isha nisur në këmbë që nga stacioni i trenit duke mbajtur hartën në dorë dhe sapo kalova Urën e Dajlanit që unë quaja Trekendeshi i Bermudes po shikoja ndërtesat nga ana e majtë e rrugës ose si të thuash nga ndërtesat që ishin afër bregut e detit.
Shihja lokale të mëdha me katër pesë kate, me pishina dhe me parqe lodrash, me kamrierë me papijon me veshje bardhë e zi e shume rrallë kuq e zi, e çfarë nuk shikoje. Tek ecja vijës së bregut vetja më dukej si ata njerëzit që kërkjonë ar me deteskop që e rëshqasin nëpër rërë. Mua më dukej sikur rëshqisja pamjen fotografike të restorant “Teutes” të viteve ’70 me barba Kicon mbi rërën e lagur, brenda sportelit të guzhinës që buzëqeshte, buzëqeshte.
Dielli donte dhe pak të perëndonte dhe durimi po kapte vijat fundore të padurimit. Pyesja njerëz por asnjë nuk “ishte durrsak” siç ka lindur kohët e fundit një shprehje tipike si një lloj zhargoni e të sapo ardhurve me banim në Durrës.Një rreze dielli u reflektua nga kati i dytë i një godine ku muret ishin vetëm xhama,dhe mendova “ ç’të qe kjo dritë e beftë! “
Pak më vonë kur Pol Milo po vinte drejt meje po më shpjegonte se ajo rreze dielli kishte një kuptim. Unë i tregova hallin tim dhe ai më tha se pervëcse asaj rreze drite që më erdhi ashtu papritmas duhet të ishte sinjali se ti e ke gjetur restorant “Teutën” dhe nuk pushonte së treguari se si një kushëriri i tij tejet durrsak aty hante çdo ditë atë trinitet “ Biftek- birrë- pilaf”.
Ardhja e tij më dha guximin të ngjitemi te kati i dytë dhe papritmas u gjendëm para në restoranti të thjeshtë në dukje me katër apo pesë tavolina me një kamrajer që siç mësuam më vonë kishte mbaruar univesitetin për filozofi. Unë po kërkoja burimin e asaj rreze drite që më erdhi si një sinjal dhe ishte guzhinjeri që më pyeti se çfarë më mundonte. I thashë se po kërkoja vendin ku ka qenë restornat “Teuta” e kohës së monizmit. I thashë qe e kisha marrë këtë udhëtim të çuditshëm për ta gjetur se kisha disa kujtime të bukura nga ai lokal në kohën e rinisë time.
Papritmas Eni, kështu quhej guzhnjeri më tha se dhe shkrimtari italian Lorenco De Creshenco kishte thënë në lokalin e tij ku pinte kafen e mëngjesit që prej tridhjetë vjetësh se “çdo udhëtim është nje shërim” por që dy sekonda më pas ma korigjoi dhe më tha “ Udhëto dhe shërohu, shërohu”.
I ndodhur mes një zallahije nuk po përëndrohesha dhe drejtova sytë nga një djalë simpatik që po dëgjinte me kërshëri. Mora vesh që ai ishte pronari i lokalit e nuk duhej të ishte më shumë se 35 vjeç dhe quhej Ledian Rrustaj. Ai më tha se Eni Bashkhysa, pra guzhinjeri i atij lokali ishte një njohës i jashtëzakonshëm i letërsisë moderne e sidomos asaj italiane.
Nuk më besohej por më erdhi në ndihmë Pol Milo i cili me atë shkathtësinë që e karakterizon i tha pronarit që nëse mundej të na bënte trinitetin Biftek- birrë- pilaf. Eni me atë fytyrë të ndritshme e kapi në ajër metaforën virtuale të përzjerë me erën e gatimeve tradicionale të kohës momiste.
Pasi u qetësuam mosuam se atu në atë vend ku ekzistonte ky lokal “Oyster” kishte qene restorant “Teuta”. Si është e mundur! Si ka mundësi që ajo rreze drrite që mbuloi fytyrën time të rrëzëllente e të më thonte me gjuhën misterioze” Ndalo këtu! dhe ne ndaluam.
Por guzhinjeri ndoshta ishte babai i kësaj magjie që na dha indicion duke na thënë më pas se dhe i ati i tij kishte qenë klient te usta Kiçua në restorantin “Teuta”, por ai restorant nuk ishte restorant ai ishte një tavernë e Adriatikutr ku birra ishte një sebep se vera e kuqe bënte kërdinë kur ikte vala e të nxehtit dhe birra mbetej në kujtesë. Taverna e Adriatikut e përfolura e shkencëtraëve që e kishin zili numurin e madh të tavernave ilire në ata shekuj të artë.
Pilafi dhe bifteku me gota të mëdha birre që zëvendësonin krikllat shqiptare e bënë punën e vet. Ne gjetëm vendndodhjen e restorant “Teutës”. Ky ishte dhe qëllimi i udhëtimit që çuditërisht ishte kaq i shkurtër si rrugë por kaq i gjatë në përsiatje dhe meditime për një kohë të shkuar dhe për një kohë të re.
Sot ky lokal e ka emrim “Oyster” që na rikujton “Teutën”./Gazeta bulevard
