Liberalizimi i tregut të energjisë, i parashikuar fillimisht me ndryshimin e ligjit “Për sektorin e energjisë elektrike”, i vitit 2015, ka kaluar në fazën e tretë të tij.
Nga 1 janari 2025, të paktën 2600 biznese të lidhura në tension 10 kilovolt do të dalin përfundimisht në treg të lirë, duke u shkëputur kështu nga Furnizuesi i Mundësisë së Fundit, pjesë e Furnizuesit të Shërbimit Universal.
Kjo do të thotë që këto subjekte do të duhet të gjejnë vetë një furnizues në tregun e lirë të licencuar nga Enti Rregullator i Energjisë dhe të lidhin një kontratë të re për të siguruar energjinë. Pjesë e këtij grupi furnizuesish është edhe Furnizuesi i Tregut të Lirë (FTL) që aktualisht mundëson energji për pjesën më të madhe të subjekteve në treg të lirë, ku bëjnë pjesë edhe bizneset në tension 35 kilovolt dhe ato në 20 kilovolt.
Kjo është faza e tretë e liberalizimit dhe tashmë mbeten vetëm bizneset në tension 6 kv ato që janë ende të lidhura me Furnizuesin e Mundësisë së Fundit dhe që, sipas një urdhri të ministres së Infrastrukturës dhe Energjisë, pritet të dalin në treg të lirë në 1 janar 2026.
Faza e parë e liberalizimit nisi në vitin 2018 me bizneset në tension 35 kv që janë në një numër relativisht të vogël.
Më pas, në vitin 2022, pati tentativë për të nxjerrë në treg të lirë një grup më të madh biznesesh në tensionin 20 dhe 10 kv, por kriza e energjisë që solli çmime të çmendura në tregje, bëri që të hidhej një hap pas dhe shteti të merrte përsipër sigurimin e energjisë, duke krijuar një mekanizëm amortizimi edhe përmes përfshirjes së prodhimit të Korporatës Elektroenergjetike Shqiptare.
Kjo bëri që deri në fund të vitit 2023, grupi i bizneseve në 20 kv të kishte si opsion FMF dhe nga 1 janari 2024 të ishte në tregun e lirë. Tashmë është radha e subjekteve në tension 10 kv, por cilat janë mundësitë e tyre?
Në treg të lirë janë 36 furnizues të licencuar nga ERE
Rritja e numrit të bizneseve që marrin energji nga tregu i lirë duket se ka shërbyer si nxitje edhe për rritjen e numrit të furnizuesve privatë. Në regjistrin e Entit Rregullator të Energjisë, sipas rifreskimit të bërë deri në dhjetor, janë të paktën 36 furnizues privatë por edhe publikë, siç është Furnizuesi i Tregut të Lirë apo ai Universal, pjesë e OSHEE Group.
Këta furnizues, ku shumica janë privatë, por edhe FTL, janë në dispozicion të subjekteve që duan të lidhin kontrata për të siguruar energjinë në kushtet kur nuk janë më pjesë e tregut të rregulluar.
Sipas rregullores së Entit Rregullator të Energjisë, bizneset duhet që brenda datës 15 dhjetor të vitit të deklarojnë pranë Operatorit të Sistemit të Shpërndarjes furnizuesin që kanë zgjedhur.
Kjo bëhet për të alternuar më pas proceset e tjera të nevojshme, që kanë të bëjnë me menaxhimin e rrjetit, si dhe faturimet të cilat edhe për furnizuesit privatë i bën OSSH, që është pjesë e OSHEE.
Një vit më parë, në tregun e lirë, numri i furnizueseve ishte rreth 22, çka tregon për një rritje me 42 për qind të subjekteve që operojnë tashmë në këtë aktivitet të cilat kanë marrë miratimin e nevojshëm nga ERE.
Liberalizimi është cilësuar vazhdimisht si një nga proceset që do të nxiste tregun e energjisë në disa aspekte si për sa u takon furnizueseve, ashtu edhe investimeve, qoftë për qëllime tregtimi të energjisë dhe qoftë për autokonsum, siç ka ndodhur masivisht te fotovoltaikët.
